zie Eerste ...
zie Tweede ...
zie Derde ...
zie Tiende ...
wijken 01 Stadscentrum, 02 Bottendaal, 03 Galgenveld, 04 Altrade, 05 Hunnerberg
De 19e-eeuwse stadsuitleg, beschermd stadsgezicht*
Op 4 december 2013 hebben de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Minister van Infrastructuur en Milieu besloten:
"dat het gebied: De 19e-eeuwse stadsuitleg, zoals is aangegeven op de bij dit besluit behorende begrenzingskaart met als kenmerk MSP/16/08 en zoals is omschreven in de toelichting bij dit besluit, wordt aangewezen als beschermd stadsgezicht in de zin van artikel 1, onder g, van de Monumentenwet 1988;" (Stcrt. 2013, 35009)
Het besluit is op 11 december 2013 bekendgemaakt. Op de begenzingskaart (kenmerk MSP/16/08)* staat ook een deel van het beschermde stadsgezicht Nijmegen (1980).
beschermd stadsbeeld*
De eerste aanwijzing van de 19e-eeuwse stadsuitleg dateert uit 1990. De gemeenteraad heeft 11 april 1990 conform het 'Voorstel tot aanwijzing Beschermd Stadsgezicht 19e eeuwse Stadsuitleg' (raadsvoorstel 95/1990) besloten:
"1. Het gebied omsloten door de volgende begrenzingen, te weten: (...), één en ander zoals aangegeven op bijgaande kaart, aangemerkt als gebied A, aan te wijzen als BESCHERMD STADSBEELD 19E EEUWSE STADSUITLEG." (raadsvoorstel 95/1990, beslispunt 1)
In beslispunt 1 is sprake van stadsbeeld. Behalve het beschermde stadsbeeld is in een ander beslispunt ook de randzone aangewezen:
"2. Het gebied aangegeven op bijgaande kaart als gebied B en omsloten door de volgende begrenzingen, te weten: (...), aan te wijzen als RANDZONE 19E EEUWSE STADSUITLEG." (raadsvoorstel 95/1990, beslispunt 2)
zie Nijmegen⁴
![[bord]](img/2013_20 septemberplein [01].jpg "20 septemberplein"){kind=small}
openbare ruimte ID 0268300000001734
wijk 25 Haven- en industrieterrein
Raadsbesluit d.d. 23 oktober 2013: 20 septemberplein
plein tussen Waal en Winselingseweg dat gedeeltelijk onder De Oversteek ligt
"Net zoals bij de naamgeving van de brug De Oversteek is aansluiting gezocht bij het 'oorlogsverleden'. Ongeveer vanaf deze locatie vond op 20 september 1944 'de oversteek' plaats. Overeenkomstig het advies van de Werkgroep Straatnaamgeving stellen wij daarom voor de naam: 20 septemberplein." (raadsvoorstel 136/2013, vervolgvel 1)
In het oorspronkelijke advies stond de naam 20 Septemberplein (met hoofdletter S). Volgens de tekening met nummer 438472, versie 7, behoort het gedeelte direct onder de brug niet tot het grijs gearceerde gebied waarnaar wordt verwezen in beslispunt 1 van raadsvoorstel 136/2013.
Op het straatnaambord onder de brug stond aan beide zijden de naam 20 Septemberplein (met hoofdletter S) en ontbrak het onderschrift. Dit bord is in de periode juni 2021 – augustus 2022 verdwenen. Bij de aanleg van de parkeerplaatsen is geen rekening gehouden met de geometrie van de openbare ruimte.*
In of omstreeks oktober 2022 zijn alsnog drie straatnaamborden met de juiste naam met onderschift geplaatst. Aan de westzijde staat op het 20 septemberplein nog steeds een straatnaambord met de naam Winselingseweg met daaronder in zwarte letters op een witte ondergrond het huisnummer 12. Bij het parkeerterrein ontbreekt een straatnaambord.
In de geanonimiseerde notulen van de ambtelijke werkgroep straatnaamgeving d.d. 10 januari 2023 staat bij 20 septemberplein:
| " | • | Er zijn nu geen adressen aan het plein. | • | Aan de westkant van het plein zit 1 ingang naar een gebouw dat geadresseerd is aan de Winselingseweg. Lijkt geen probleem. Tenzij de eigenaar van dat adres er last van heeft mbt vindbaarheid. | • | In dat geval ligt een adreswijziging meer voor de hand dan een aanpassing van geometrie van bestaande straatnaamgeving. | • | Als er nieuwe ontwikkelingen zijn (bijvoorbeeld aan de oostkant van het plein): opnieuw bekijken." |
17 t/m 20 september 1944
Volgens het raadsbesluit d.d. 23 oktober 2013 luidt de tekst voor het onderschrift op het straatnaambord: 'Datum van de Waaloversteek en de bevrijding van Nijmegen in 1944' (raadsvoorstel 136/2013, beslispunt 2). Hierin komt onvoldoende tot uitdrukking dat de bevrijding van Nijmegen op 17 september 1944 begon. Op 19 september 1944 is er al een besluit genomen over straatnaamgeving.*
Op 20 september 1944 werd een bruggenhoofd ten noorden van Nijmegen gevestigd en werden de Spoorbrug door de Amerikaanse 82nd Airborne Division en de Waalbrug door de Britse 1st and 2nd Battalions Grenadier Guards veroverd.
zie De Oversteek³, Grenadier Guardsviaduct, Sergeant Robinsonviaduct
openbare ruimte ID 0268300000001823 (kunstwerk)
woonplaats Lent
wijk 70 Lent
Raadsbesluit d.d. 2 maart 2016: 82e Airborne Divisieviaduct (per 5 mei 2016)
verklaring d.d. 15 maart 2016: 82e Airborne Divisieviaduct (ambtshalve correctie)
verkorte schrijfwijze: 82e Airbornedivisieviadu 82e A Divisieviaduct
'dubbel' viaduct over de Oosterhoutsedijk aan de noordzijde van De Oversteek
82nd Airborne Division (82e Luchtlandingsdivisie), Amerikaans krijgsmachtonderdeel dat in september 1944 betrokken was bij Operatie Market Garden, de bevrijding van Nijmegen en de Waaloversteek
Het raadsbesluit d.d. 2 maart 2016 maakt deel uit van het initiatiefvoorstel Een eerbetoon op de juiste plaats (Stadspartij DNF). De geallieerde troepen maakten zich in bevrijd gebied op grote schaal schuldig aan plundering (bron: Kinkenberg e.a. 2020).
In de BAG was de openbare ruimte ingeschreven als 82e Airbornedivisieviaduct in de woonplaats Nijmegen (registratiedatum: 07-03-2016). De schrijfwijze en woonplaats zijn op 15 maart 2016 aangepast.
zie 20 septemberplein, De Oversteek³, Generaal James Gavinsingel
zie volgende pagina